พิกัดยา ๓ สิ่ง                   ##หน้า หลัก##

                                                                                   %% กลอนตรีพิกัด %%


๑) พิกัดตรีผลา คือ จำกัดจำนวนผลไม้ ๓ อย่าง คือ
ลูกสมอพิเภก  
ลูกสมอไทย
ลูกมะขามป้อม
สรรพคุณ แก้ปิตตะวาตะ สมหะในกองธาตุ ฤดู อายุ และกองสมุฏฐาน

๒) พิกัดตรีกฏุก คือ จำกัดจำนวนตัวยาที่มีรสเผ็ดร้อน ๓ อย่าง คือ
เหง้าขิงแห้ง  
เมล็ดพริกไทย  
ดอกดีปลี
สรรพคุณ แก้วาตะเสมหะ ปิดตะวาตะในกองธาตุ ฤดู อายุ และกองสมุฏฐาน

๓) พิกัดตรีสาร คือ จำนวนตัวยาที่ให้คุณในฤดูหนาว ๓ อย่าง คือ
รากเจตมูลเพลิง  
เถาสะค้าน
รากช้าพลู
สรรพคุณ แก้วาตะเสมหะ ปิดตะวาตะในกองธาตุ ฤดู อายุ และกองสมุฏฐาน

๔) พิกัดตรีสุคนธ์ คือ จำนวนตัวยามีกลิ่นหอม ๓ อย่าง คือ
ใบกระวาน
รากอบเชยเทศ
รากพิมเสนต้น
สรรพคุณ แก้ไข้สันนิบาต แก้ไข้เซื่องซึม แก้ไข้จุกเสียด แก้ริดสีดวง

๕) พิกัดตรีทิพรส คือ จำนวนตัวยารสดี หรือรสเลิศ ๓ อย่าง คือ
โกฐกระดูก
กระลำพัก
ขอนดอก
สรรพคุณ บำรุงธาตุ บำรุงตับ ปอดและหัวใจ บำรุงกระดูก บำรุงครรภ์รักษา ทำให้ชุ่มชื่น

๖) พิกัดตรีสมอ คือ จำนวนสมอ ๓ อย่าง คือ
ลูกสมอไทย
ลูกสมอเทศ
ลูกสมอพิเภก
สรรพคุณ แก้เสมหะ แก้ไข้ บำรุงธาตุ ผายธาตุ  รูถ่ายรู้ปิดเอง

๗) พิกัดตรีมธุรส คือ จำนวนตัวยารสหวาน ๓ อย่าง คือ
น้ำตาล
น้ำผึ้ง
น้ำมันเนย
สรรพคุณ บำรุงธาตุ แก้สะอึก และแก้ไข้ตรีโทษ ผายธาตุ เจริญอาหาร

๘) พิกัดตรีสินธุรส  คือ จำนวนตัวยารสน้ำ ๓ อย่าง คือ
รากมะตูม
เทียนขาว
น้ำตาลกรวด
สรรพคุณ แก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้พิษไข้พิษฝี แก้ดีพิการ แก้นิ่ว ขับปัสสาวะ

๙) พิกัดตรีญาณรส คือ จำนวนตัวยาที่มีรสสำหรับรู้ ๓ อย่าง คือ
ไส้หมาก
รากสะเดา
เถาบอระเพ็ด
สรรพคุณ แก้ไข้ดับพิษร้อน ขับปัสสาวะ ขับเสมหะ บำรุงไปธาตุ เจริญอาหาร

๑๐) พิกัดตรีเพชรสมคุณ คือ จำนวนองตัวยาที่มีคุณเสมอเพชร ๓ อย่างคือ
รากว่านหางจระเข้
ฝักราชพฤกษ์
รงทอง
สรรพคุณ แก้ปวดหัว แก้กำเดา ถ่ายเสมหะ ถ่ายอุจจาระ แก้โลหิตและน้ำเหลืองเสีย

๑๑) พิกัดตรีฉินทลมกา คือ   จำนวนตัวยาแก้ธาตุลามกให้ตกไป ๓ อย่าง คือ
โกฐน้ำเต้า
ลูกสมอไทย
รงทอง
สรรพคุณ ถ่ายท้องบำรุงธาตุ ขับลม  ถ่ายไข้เพื่อเสมหะ ถ่ายโลหิตและน้ำเหลืองเสีย

๑๒) พิกัดตรีเกสรเพศ คือ จำนวนของตัวยามีรสแห่งเกสร ๓ อย่าง คือ
เปลือกฝิ่นต้น
เกสรบัวหลวงแดง
เกสรบัวหลวงขาว
สรรพคุณ คุมธาตุ แก้ไขเพื่อปถวีธาตุกำเริบ ทำตัวให้เย็น แก้คลื่นเหียนอาเจียน

๑๓) พิกัดตรีเกสรมาศ คือ จำนวนตัวยาเกสรทอง ๓ อย่าง
เปลือกฝิ่นต้น
เกสรบัวหลวง
ลูกมะตูมอ่อน
สรรพคุณ เจริญอาหาร บำรุงธาตุ คุมธาตุ  บำรุงกำลัง แก้ท้องเดิน

๑๔)  พิกัดตรีอมฤต คือ จำนวนตัวยาที่ไม่ตาย ๓ อย่าง คือ
รากมะกอก
รากกล้วยตีบ
รากกระดอม
สรรพคุณ แก้ไข้ แก้ร้อนในกระหายน้ำ ขับปัสสาวะ บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง แก้ท้องเดิน

๑๕) พิกัดตรีสัตกุลา (รัตตกุลา) คือ จำนวนตัวยาที่มีตระกูลสามารถ ๓ อย่าง
เทียนดำ
ลูกผักชีลา
เหง้าขิงสด
สรรพคุณ บำรุงไฟธาตุ ขับลมในลำไส้ แก้อาการธาตุ ๑๐ ประการ แก้อาเจียน

๑๖) พิกัดตรีทุรวสา คือ จำนวนตัวยาแก้มันเหลวพิการ ๓ อย่าง
เมล็ดโหระพา
ลูกกระวาน
ลูกราชดัด
สรรพคุณ แก้บิด บำรุงน้ำดี แก้ลม แก้พิษตาซาง

๑๗) พิกัดตรีสุคติสมุฏฐาน คือ จำนวนตัวยาทำให้มีความสุขเป็นที่ตั้ง ๓ อย่าง คือ
รากมะเดื่อชุมพร
รากเพกา
รากแคแดง
สรรพคุณ แก้ไข้พิษต่างๆ บำรุงไฟธาตุ คุมธาตุ

๑๘)  พิกัดตรีผลสมุฏฐาน คือ จำนวนผลไม้เป็นที่ตั้ง ๓ อย่าง (ที่เกิดแห่งผล ๓ อย่าง) คือ
ลูกมะตูม
ลูกยอ
ลูกผักชา
สรรพคุณ แก้สมุฏฐานแห่งตรีโทษ ขับลมต่างๆ แก้อาเจียน แก้โรคไตพิการ

๑๙) พิกัดเสมหะผล คือ จำนวนตัวยาที่มีคุณแก้เสมหะ ๓ อย่าง คือ
ลูกช้าพลู
รากดีปลี
รากมะกล่ำเครือ
สรรพคุณ แก้เสมหะ แก้สะอึก แก้เส้นอัมพฤกษ์อัมพาต แก้ลม

๒๐) พิกัดปิตตะผล คือ จำนวนผลแก้ลม ๓ อย่าง คือ
รากเจตมูลเพลิง
รากกะเพรา
ผักแพวแดง (บอระเพ็ด)
สรรพคุณ แก้จตุกาลเตโช บำรุงธาตุ แก้ลม แก้เส้นประสาทพิการ ปวดเมื่อยตามข้อ

๒๑) พิกัดตรีวาตะผล คือ จำนวนผลแก้ลม ๓ อย่าง คือ
ลูกสะค้าน
รากพริกไทย
เหง้าข่า
สรรพคุณ แก้กองลม แก้เสมหะ แก้แน่นในทรวงอก แก้เลือด บำรุงไปธาตุ

๒๒) พิกัดตรีอากาศผล คือจำนวนผลแก้อากาศธาตุ ๓ อย่าง คือ
เหง้าขิง
กระลำพัก
อบเชยเทศ
สรรพคุณ แก้อาการธาตุ ๑๐ ประการ แก้ตรีสมุฏฐาน แก้แน่นในอก แก้โลหิตเป็นพิษ แก้ไข้จับ ขับลม ปลูกธาตุไฟ

๒๓) พิกัดตรีธารทิพย์ คือ จำนวนตัวยาที่มีรสดังน้ำทิพย์ ๓ อย่าง คือ
รากไทรย้อย
รากราชพฤกษ์
รากมะขามเทศ
สรรพคุณ บำรุงน้ำนม แก้กระษัย ฆ่าเชื้อคุดทะราด แก้ท้องร่วง

๒๔) พิกัดตรีพิษจักร คือ จำนวนจักรพิษ ๓ อย่าง คือ
ลูกผักชีล้อม
ลูกจันทน์
กระวาน
สรรพคุณ บำรุงน้ำนม แก้กระษัย ฆ่าเชื้อคุดทะราด แก้ท้องร่วง

๒๕) พิกัดตรีชาติ (ธาตุ) คือจำนวนวัตถุ ๓ อย่าง คือ
ดอกจันทร์
กระวาน
อบเชย
สรรพคุณ  แก้ธาตุพิการแก้ลมเสมหะ แก้วิงเวียน  บำรุงดวงจิต

๒๖) พิกัดตรีกาฬพิษ คือ จำนวนตัวยาแก้พิษตามกาล ๓ อย่าง
รากกระเพราแดง
หัวกระชาย
เหง้าข่า
สรรพคุณ บำรุงธาตุ บำรุงกำหนัด ขับลม แก้ไขสันนิบาต แก้เลือดเสีย

๒๗) พิกัดตรีคันธวาตะ (กันธวาต) คือ จำตัวยาแก้พิษตามกาล ๓ อย่าง คือ
ลูกเร่วใหญ่
ลูกจันทน์
ดอกกานพลู
สรรพคุณ แก้ธาตุพิการ แก้คลื่นเหียนอาเจียนแก้ริดสีดวงทั้ง ๙ แก้ไอหืด

๒๘) พิกัดตรีผลธาตุ คือ จำนวนผลแก้ธาตุ ๓ อย่าง คือ
เหง้ากะทือ
หัวตะไคร้หอม
เหง้าไพล
สรรพคุณ บำรุงธาตุไฟ แก้ไข้ตัวร้อน แก้กำเดา แก้ฟกบวมปวดเมื่อย

๒๙)  พิกัดตรีสันนิบาตผล (ตรีโลหิตะพละ) คือ จำนวนผลแก้สันนิบาต ๓ อย่างคือ
ผลดีปลี
รากกะเพรา
รากพริกไทย
สรรพคุณ แก้ไขสันนิบาต  แก้ในกองลม บำรุงธาตุ แก้ปถวี ๒๐ ประการ

๓๐)  พิกัดตรีสุรผล คือ จำนวนยามีรสกล้า ๓ อย่าง คือ
สมุลแว้ง
เนื้อไม้
เทพทาโร
สรรพคุณ แก้ลมสัมประชวร บำรุงธาตุ โลหิต แก้ลมสลบ แก้ลมในท้อง ทำให้ปวดท้องจุกเสียดแน่น